Günümüzde çocuklarımızı tablet ve telefondan uzak tutmak pek mümkün olmuyor. Hal böyle olunca çocuklarımızla inatlaşmak yerine onlar için bu teknolojik aygıtları daha uygun hale nasıl getirebiliriz?
Çocuklara tablet ve telefon ne zaman verilmeli?
5 yaş öncesinde uygun olmamakla birlikte önerilen çizgi film izlemek amacıyla tablet ve telefon kullanılabilir. Sonrasında da günde 30 dk geçmemek kaydıyla verilmesi uygun olur.
Tablet hediye etmek için ideal yaş hangisi?
Çocuklar, hedeflenen davranışı gerçekleştirdiğinde ödüle ulaştığı zaman yaptıkları işe daha sıkı sarılıyor. Ancak ödüller, sadece maddî olmamalı. Birlikte yemeğe, sinemaya gitmek, oyun oynamak, bir arkadaş görüşmesi de ödül olabilir. Bilgisayar da zaman zaman bu amaçla kullanılabilir. Son yıllarda eğitimin içinde de yer alıyor tablet. Bu yüzden okulun öğretim tarzı, internet kullanımının gerekliliği, ailenin şartları da göz önüne alınarak o çocuk için gerekli bulunduğu zaman alınmalıdır.
Anne-babalar çocuklarına nasıl model olabilir?
Ailenin bilgisayara ve telefona ilgisi fazla ise, çocukların kişilik gelişimlerinde anne-babayı taklit ederek öğrendiklerini göz önüne aldığımızda, çocuğun bilgisayar bağımlısı olma nedeni kolaylıkla açıklanabilir. Evde çocuk bilgisayar başında zaman geçirirken, aile rahat nefes alıyorsa, bu çocuklar, daha fazla risk altındadır. Bu noktada ailelere düşen çocuklarındaki davranış değişikliklerini gözlemlemeli ve sebeplerini araştırmalıdır. Serbest zamanlarını olumlu bir biçimde değerlendirmelerini sağlamaları (spor, müzik eğitimi, satranç ve diğer sosyal faaliyetler) gerekmektedir.
Tablet ve cep telefonunu nasıl güvenli hâle getirilir?
* Sadece çocuğunuza uygun, reklamsız uygulamalar indirin. Genellikle ücretli, eğitici uygulamalar reklam içermez.
* Çocuğunuz cihazı yalnız da kullansa bir gözünüz üzerinde olsun. Dört yaşından küçük çocuklarınızı tabletle baş başa bırakmayın.
* Çocuğunuzun ismiyle tablette bir dosya oluşturun ve kullandığı uygulamaları dosyada toplayın. Ona sadece dosyadaki oyunları oynaması gerektiğini öğretin.
* Çocuğunuz tableti bıraktıktan sonra oynadığı oyunlar hakkında onunla konuşun.
* Evde tablet kullanıyorsanız ve üç yaşından küçük çocuklarınızın tablet merakı varsa merakını dindirmek için kısa bir süre (5-10 dakika) tablete dokunmasına izin verin. Hiçbir şekilde kullandırmasını istemiyorsanız yanında tablet veya akıllı telefonla meşgul olmayın. Aksi takdirde çocuğunuzun merakı artacaktır.
* Çocuğunuz farkında olmadan çok sayıda uygulama indirebilir. Kredi kartı bilgilerinizi kaydetmeyin.
* Çocuğunuzun elinden tableti aldıktan sonra görmeyeceği bir yere koyun. Günlük süreyi doldurduysa ikinci kez oynamasına izin vermeyin. Birkaç kere uzun süre oynamasına izin verdiğiniz takdirde defalarca size yaptığınız bu davranışı hatırlatacaktır.
* Sık sık tablet kullanmak istiyorsa çocuk uygulamalarını tanıtan dergi ve internet sitelerini takip ederek uygun oyunlar hakkında bilgi toplayabilirsiniz.
Bilgisayarda daha az vakit için birlikte oyunlar oynayın
2 – 3 yaşındaki çocuklar için oyunlar:
Müzikle zıplama: Oyuncular müzik çalarken zıplar. Müzik durduğunda yere oturup bağdaş kurarlar. Bağdaş kurmada sona kalan oyuncu oyundan çıkar. Tabii çocuğunuza yol gösterici olmanız, onun hızına ayak uydurmanız gerekir.
Oyuncak saklama: Oyuncakları dolaba saklayın. “Hadi şimdi oyuncakları bulalım” diye onu oyuna dahil edin. O ararken rafın üzerinde bulamadıysa, “Rafın üzerinde değilmiş demek” gibi tekrarlarla, alt-üst, var-yok gibi zıt kavramları öğrenmesini sağlayabilirsiniz.
Hayvan sesleri: Oyuncak hayvanları bir poşete koyun. Çocuğunuzdan torbadan bir tane oyuncak çekmesini isteyin. Aldığı hayvanın adını ve hangi sesi çıkardığını birlikte tekrarlayın. Aynı şekilde hayvan sesleri alanında oynayabileceğiniz bir oyun daha var; bu da görerek değil, işiterek bulmaya dair. Bunun için hayvan seslerini teybe kaydetmek gerek. Daha sonra ona dinlettiğiniz hayvan sesinin hangi hayvana ait olduğunu bulmasını sağlayın.
YouTube nasıl doğru kullanılır?
İmkânınız varsa çocuğunuza özel bir tablet almanızda yarar var. Bu sayede özel güvenlik ayarları yapabilir ve sadece izin verdiğiniz uygulamalar aktif olur. YouTube’un güvenlik ayarlarına girip, güvenli modu etkin hale getirerek sadece çocuklara uygun video içeriklerinin gösterilmesini sağlayabilirsiniz. Çocuk koruması alanında özellikle iPad Android cihazlara göre daha üstün özelliklere sahip. Güdümlü erişim özelliğini kullanarak, çocuğunuzun ekranda sadece belirli noktalara dokunmasını sağlayabilir veya kullanım süresini istediğiniz kadar kısıtlayabilirsiniz.
Alternatif sitelerden destek alın
Reklamların içeriği bazen çocuklara uygun olmayabilir. Bu durumda bazı alternatif siteler üzerinden YouTube’a erişip reklamları engellemek mümkün. Örneğin http://safeyoutube.net/ ve http://safeshare.tv/ bu sitelerden birkaçı. İzlemek istediğiniz YouTube videosunun linkini bu sitelerdeki uygun yere yazıp, reklam ve benzeri içerikleri engelleyebilirsiniz.
Beğendiğiniz kanallara abone olun
YouTube, kullanıcıların izlediği videolara göre başka video önerileri yapan bir sistem üzerine kuruludur. Örneğin bir kez çizgi film izlemeye başlarsanız, bundan sonra sistem size çizgi film önerileri yapacaktır. Fakat bu konuda işi şansa bırakmayın. Çocuğunuza uygun kanalları bulun, onlara abone olun.
Bilgisayar bağımlısı çocuklarda;
İçe kapanma, sözel iletişimde azalma, daha çok ve sık oynama isteği, bedensel ağırlıkta artış, yaşıt ilişkilerden kopma, yinelemeli beden hareketleri, (İleri geri sallanma, parmakları gereksiz yere oynatma, dönme, tikler) gibi birçok belirti ve bulgular görülebilir.
4 – 5 yaşındaki çocuklar için oyunlar:
Yemek pişirme: Yemeği karıştırmasını, hamura şekil vermesini, yeşillikleri doğramasını isteyebilirsiniz. Hatta hamura şekil verme işinde hazırladığı hamuru kendi eseri olarak sadece onun yiyebileceğini söyleyerek, değerli bir iş yaptığı hissini verebilirsiniz.
Nesi var?: Bir nesne belirleyin ve çocuğunuz size “Nesi var?” diye sorduğunda aldığı dolaylı yanıtlarla belirlenmiş nesnenin ne olduğunu anlamaya çalışsın. Örneğin seçtiğiniz nesne masa ise şöyle bir diyalog olacaktır:
– Nesi var?
– Ayakları var.
– Nesi var?
– Üstünde vazo var.
Aile albümü: Fotoğraflarınızı birlikte düzenleyin. Fotoğraftakiler hakkında sohbet edin, kim kimdir gibi sorularına cevap verin, fotoğrafları kronolojik sıraya göre dizin. Bunlar, planlama, organizasyon ve akrabaları tanıma becerilerini geliştirecektir.
Sınıflandırma: Boya kalemleri, bozuk paralar, çubuklar, çakıl taşları gibi eşyaları bir araya getirin. Çocuğunuzdan bu nesneleri uzunluk, ağırlık, adet ve renklerine göre sıralamasını isteyin. Farklılıkları hakkında konuşun.
