Çocuklar çoğu zaman, kendi duygularını nasıl ifade etmeye başlayacaklarını bilemezler. Çocuklar doğal olarak duygularını mümkün olduğunca en iyi şekilde saklamaya meyillidirler. Aileleri için ilave bir strese sebep olmak istemezler. Ayrıca çocukların endişelerinin olması ve bazı zamanlarda üzgün hissetmeleri de doğaldır. Günümüzde çocuklar birçok stres etkeniyle yüzleşiyor ve her gün cidden harika olma, düdüklü tencere gibi olma ve bunların ortasında bir yerde durma potansiyeline sahipler.
İşin aslı, her endişe duyanda kaygı bozukluğu yoktur ve her üzüntü krizi, klinik depresyona yol açmaz. Çocuklar duygusal değişimleri ve mücadeleyi tecrübe ederler. Bu büyümenin bir parçasıdır. Bu mücadelenin ortalama çocuk davranışlarından saptığını anlayıp profesyonel bir müdahalede bulunmak önemlidir.
Endişe ve depresif bozukluklar ufak çocuklarda yükselişe geçmiş durumda. ABD Ulusal Akıl Sağlığı Enstitüsüne göre, kaygı bozuklukları her 8 çocuktan 1’inde görülmektedir. Eğer çocukluk kaygı bozukluğu, tedavisiz bırakılırsa, çocuklarda okul performansında zayıflık, arkadaş edinme ve arkadaşlıkları sürdürmekte güçlükler ve hatta madde bağımlılığı riski artar.
Ne zaman yardım alacağınızı bilmeniz önemlidir.
Çocuğunuzu en iyi kendiniz tanırsınız, dolayısıyla bazı şeylerin yolunda olmadığını hissederseniz, hislerinize güvenin. Pediatristiniz ya da aile hekiminiz size çocuk ve ergen psikoterapisti önerebilir. Eğer aşağıdaki işaretlerden herhangi birini fark ederseniz, mümkün olan en kısa sürede doktorunuzla iletişime geçin:
1.Ev dışındaki durumlar
Çocuklar zihinsel sağlıkları konusunda mücadele içindeyse, problemler birden fazla yerden çıkabilir. Evde, okulda, oyun alanlarında ve hatta arkadaşlarıylayken davranışlarında değişiklikler fark edebilirsiniz.
2.Sosyal izolasyon
Eğer çocuğunuz aniden arkadaşlarından kendini geri çekerse (oyun günlerini ve birlikte yemekleri reddetme/evde yalnız kalma isteği), dikkatle yakından izleyin. Sosyal izolasyon depresyonun ve/veya kaygının göstergesi olabilir.
3.Normal günlük aktivitelerde değişimler
Bütün çocukların büyüme atakları ile uyku ve yemeklerinin zaman zaman birkaç günlüğüne normale göre azalması ya da artması görülebilir. Fakat yemek ve uyku alışkanlıklarında 2 haftadan uzun süren büyük değişiklikler fark edersiniz, bu durumu doktorunuz ile kontrol etmenizi öneririz.
Ayrıca kabus görmesi, uyumakta ve/veya uyanık durmakta zorluk çekme sıklıklarını da not etmelisiniz. Sizi iki kez düşünmeye iten davranışlarındaki değişiklikler, bir şeyler olduğu anlamına gelebilir.
4.Aşırı ağlama ve kaygı
Çocukların bazı zamanlarda kaygı duymaları çok normaldir. Onlar büyüdükçe, gerçek dünya kaygıları (araba kazaları ve doğal afetler) kafalarında daha çok yer eder. Bunda sorun yok. Empati ve güven verme bu küçük kaygıcılar için büyük bir destektir. Eğer aşırı korku ve kaygı (her şeye karşı endişe duymak gibi) çocuğunuzu okula gitmekten, dışarı çıkmaktan, genel günlük aktivitelerinden (spor, oyun, vs) alıkoyuyorsa ve sıklıkla gününü etkilemeye başladıysa, profesyonel destek için araştırma yapabilirsiniz.
5.Kendine zarar vermek
Psikolojik sorunu olan yetişkinler kendine zarar vermeyi düşünmeye (kesmek, intihara teşebbüs gibi) meyillidir, fakat gerçek şu ki küçük çocuklar bu kategoriye dahil olan farklı davranışlar sergilerler. Saç çekmek, tırnaklarını veya başka sivri objeleri derisine batırmak, kafasını tekrar tekrar sert bir yerlere vurmak izlemeniz gereken davranışlardan birkaçıdır. Yine, çocuğunuzu en iyi siz tanırsınız. Eğer bir davranış tekrarlıyorsa, iki haftadan uzun sürdüyse ve kendine zarar vermesi normal hale geldiyse bir profesyonel yardım alın.
6.Ölüm hakkında çok fazla konuşmak ve düşünmek
Çocukların ölümü düşünmeleri ve hakkında konuşmaları çok normaldir (ölünce ne oluyor?), özellikle de bir kayıp yaşadılarsa. Ölüm olayını ve öldükten sonra bedene ne olduğu konularını çözümlemeleri çok zordur.
Eğer çocuğunuz bir kez bile (bir kez bile olsa) kendini öldürmek gibi bir düşünce ya da aksiyon belirttiyse (ölmek istediğini söylemesi, plan yapması, veda mektubu yazmak gibi), bir uzmandan değerlendirme isteyin. Çocuğunuzu utandırmayın veya onu böyle şeyler söylememesi için yönlendirmeyin. Destek ve koşulsuz sevgi sağlayın. Ama mutlaka yardım alın.
7.Gerileyen davranış (regresyon)
Sıklıkla, gerileyen davranış, çocuğunuzun duygusal desteğe ihtiyacı olduğuna dair ilk işarettir. Yatak ıslatma (geceleri için tuvalet eğitimi tamamlanmış olmasına rağmen), ilgi isteyen davranışları, ayrılma sorunları (okula gitmek istememe problemi gibi) ve sık (yoğun) sinirlenmeler yardım almanız için belirtilerden sayılabilir.
Eğer çocuğunuz için endişeleniyorsanız, bir değerlendirme yapmaktan zarar gelmez, fakat uzun süre beklemek bazen zarar getirebilir. Çocuklarınız mücadele içindeyse içgüdülerinize güvenin.
Not: Bu makale bir uzman danışmanızın yerini tutmaz. Eğer çocuğunuzun ruhsal sağlığı hakkında endişeleriniz varsa hemen yardım almanızı öneriyoruz.
